تاثیر داروهای اتوتوکسیک بر سیستم شنوایی

دارو ماده ی شیمیایی است که برای درمان مورداستفاده قرار میگیرد و گاهی علاوه بر درمان اثرات نامطلوبی به دنبال دارد.تاثیرات سوء داروها بسته به دوز دارو،مدت زمان استفاده از دارو وحساسیت افراد متفاوت است.
سمیت زایی برای گوش یکی از عوارض جانبی داروها بوده و عبارت است از آسیب به گوش با دو عملکرد متفاوت:
- آسیب به سیستم شنوایی
- اسیب به سیستم دهلیزی(تعادلی)
۱) علائم بالینی سمیت زایی در سیستم شنوایی:اولین علامت،
بروز وزوز در فرکانس های بالاست.اگر مصرف دارو قطع نشود،علائم کم شنوایی پس از چند روز ظاهر می شود،کم شنوایی ابتدا در فرکانس های بالا ایجاد شده واگر پیشرفت کند فرکانس های پایین رانیز درگیر می کند.
۲) علائم بالینی سمیت زایی در سیستم تعادلی:علامت شروع آن بروز سردردمتوسط است که به مدت دو روز طول می کشد و اگر وارد مرحله حاد شود،حالت تهوع،استفراغ،عدم تعادل و سرگیجه نیز بروز می کند.
طبقه بندی داروهایی که باعث آسیب به گوش می شوند:

آمینوگلیکوزیدها
این نوع داروها از خانواده آنتی بیوتیک ها هستند و در درمان عفونت ها کاربرد گسترده ای دارند این داروها بیشتر از سایر داروهای اتوتوکسیک دارای سمیت برای گوش می باشند.سمیت شنوایی این داروها در اثر آسیب به سلولهای اپی تلیال عصبی و سلولهای مویی خارجی واقع در پیچ پایه حلزون است که باعث ایجاد افت شنوایی حسی ـ عصبی  در فرکانس های بالا می گردد.سلولهای مویی داخلی نیز ممکن است در دوزهای بالا آسیب ببینند. در سیستم وستیبئلار نیز سلولهای نوع1 نسبت به نوع2 به سمیت داروئی حساس تر می باشند. مهم ترین دارو های این گروه شامل موارد زیر است:
•    استرپتومایسین در درمان سل،تب مالت،اندوکاردیت استررپتوکوکی و تولارمی کاربرد.
•    جنتامایسین در درمان عفونت های ادراری و روده‌ای وآبسه‌ها به کار می‌رود.
•    آمیکاسین در عفونت های ادراری، استخوان، پرده مغزی و تنفسی کاربرد دارد.
•    نئومایسین برای آمادگی قبل از عمل جراحی و کاهش میکروب های روده ای به کار میرود.
•    کانامایسین در درمان اورام پستان، آندونتریت، کلی باسیلوز و پاستورلوز به کار می رود. کانامایسین موضعی در درمان عفونتهای گوش نيز کاربرد دارد.
•    توبرامایسین در سپتي‌ سمي‌ و سپسيس‌ نوزادان‌، مننژيت‌ و سايرعفونتهاي‌ CNS، عفونت‌ مجاري‌ صفراوي‌،پيلونفريت‌ حاد يا التهاب‌ عفوني‌ حاد پروستات‌ مصرف‌ مي‌شود.
•    دی هیدرواسترپتومایسین در درمان عفونتهای ادراری و گوارشی، پوستی و عفونت زخم، استئوآرتریت اورام پستان، مننژیت، تراکئوبرونشیت و پنومونی استفاده میشود.
در بین آنها استرپتومایسین و جنتامایسین ابتدا وستیبول(سیستم تعادلی) را تحت تأثیر قرار می دهند و کانامایسین، دی هیدرواسترپتومایسین، نئومایسین، آمیکاسین و توبرامایسین ابتدا سمیت حلزونی(سیستم شنوایی) ایجاد می کنند.مشکلات ایجاد شده توسط این گروه داروها دائمی بوده و بلافاصله پس از مشاهده ایجاد علایم باید مصرف دارو قطع شود.
داروهای ضد التهاب
در بین داروهای ضد التهاب، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDها)  که اغلب برای کنترل درد ناشی از التهاب به کار میروند بر روی شنوایی اثر دارند.در بین NSAIDها، آسپرین و NSAIDهای غیرانتخابی بر شنوایی اثر دارند. آسپیرین در دوزهای بالا سبب کم شنوایی ملایم تا متوسط همراه با وزوز میشود.که با قطع مصرف دارو کاملا برطرف می شوند. مکانیسم سمیت این داروها بر گوش کاملا مشخص نیست ولی احتمالا با بلوک شدن برخی از آنزیم ها مرتبط است. دیگر NSAIDها شامل ایبوپروفن،ژلوفن و ناپروکسن هستند که به احتمال کمتر کم شنوایی ایجاد میکنند ولی درصورت بروز اغلب کم شنوایی دائمی است.
داروهای دیورتیک
این داروها ترشح آب و نمک را در کلیه تنظیم می کنند. و بر اساس قسمتی از نفرون(لوله پیچیده نزدیک،لوله پیچیده دور،قوس هنله،و...)که تحت تاثیر قرار می دهند نام گذاری میشوند. در بین آنها داروهایی که بر روی قوس هنله تاثیر میگذارند و به دیورتیک های لوپ معروفند دارای سمیت شنوایی هستند کاربرد بالینی دیورتیک های لوپ در درمان ادماتوز،هایپرکلسمیای شدید،وبصورت کمتر درمان فشار خون است.و شامل فورزماید، بوتامید،تورزماید،و اتاکریتیک اسید هستند. سمیت گوشی این داروها به دلیل آسیب به سلولهای مویی و نوار عروقی (استریا واسکولاریس) است. کم شنوایی حاصل ازاین نوع داروها معمولا موقتی بوده و علائمی چون وزوز و احساس پری در گوش را نیز به دنبال دارند. با پرهیز از تزریق وریدی این داروها می توان از بروز سمیت گوشی جلوگیری نمود.
داروهای شیمی درمانی
در بین داروهای شیمی درمانی نیز تعدادی دارو وجود دارد که خاصیت اتوتوکسیسیتی دارند. این داروها شامل بلئومایسین،فلوروراسیل(5-FU)،نیتروژن موستارد و به ویژه سیس پلاتینوم می باشد که باعث وزوز،کم شنوایی و درد گوش می شوند.کم شنوایی ناشی از آنها معمولا دوطرفه بوده و مانند آمینوگلیکوزید ابتدا در فرکانس های بالا دیده می شود و با افزایش مصرف دارو  فرکانس های پایین هم درگیر میشوند.سمیت سیس پلاتین که مهم ترین داروی این گروه است به دلیل آسیب به سلول های مویی پیچ پایه است. و هم چنین کم شنوایی ایجاد شده دائمی میباشد.
داروهای ضد مالاریا
در بین داروهای داروهای ضد مالاریا، کینین و کلوروکین برای گوش اثر اتوتوکسیسیتی دارند که باعث ایجاد کم شنوایی در فرکانس های بالا میشوند که متقارن،دوطرفه و برگشت پذیر است. این داروها در دوزهای پائین نیز باعث کم شنوایی میشوند و اثر اتوتوکسیسیتی آن به دلیل آسیب به پیچ پایه حلزون است.
داروهای موضعی گوش
بیشتر داروهای موضعی گوش دارو هایی هستند که برای درمان عفونت های گوش میانی یا اگزمای گوش کاربرد دارند. که به تدریج و بسیار کم باعث مرگ سلول های مویی می شوند. که بیشتر آنها در گروه آنتی بیوتیک قرار دارند.این داروها شامل پلی میکسین B   و پروپیلن گلیکول هستند.