همه چیز در مورد ارتباط سرطان و کم شنوایی

 

 

اگر شما یا یکی از عزیزانتان در جریان درمان سرطان باشید، احتمالاً با برخی از عوارض جانبی آن آشنایید، متاسفانه طبق یافته ها، انواع سرطان ها و درمان آنها میتوانند باعث یکی از عوارض جانبی کمتر شناخته شده یعنی مشکلات شنوایی شوند، که از آن جمله میتوان کم شنوایی، وزوز گوش / تینیتوس، در برخی موارد آسیب دائمی گوش داخلی، عصب شنوایی، التهاب و از بین رفتن سلول های مویی و... را نام برد.

حتما قبل از شروع پروسه درمان سرطان، از متخصص خود بپرسید که آیا این درمان خاص باعث کم شنوایی میشود یا خیر؟ اگر چنین است، با پزشک در مورد نظارت منظم دوره ای بر شنوایی خود مشورت کنید تا ببینید چه اثراتی در طول فرآیند درمان رخ میدهد. بطور معمول شنوایی قبل از شروع درمان (آزمایش شنوایی اولیه) و سپس بعد از هر دوره درمان، ارزیابی میشود. این بهترین راه برای تیم پزشکی شماست تا آسیب شنوایی را در صورت وقوع پیگیری کرده و در صورت لزوم درمان را تغییر دهند.

 

• به صورت کلی بیماری سرطان به 3 طریق منجر به اختلالات شنوایی میشود:

1. سرطان گوش/ تومور: سرطان نادری که شیوع بالایی ندارد و میتوان با جراحی و دارو آن را کنترل کرد که جراحی بافت مغز، گوش یا عصب شنوایی میتواند موجب کم شنوایی شود.

2. سرطان مربوط به گوش نیست ولی گوش را درگیر میکند: برخی از انواع سرطان که سر و گردن را درگیر میکنند میتوانند به صورت غیر مستقیم باعث کم شنوایی و ناشنوایی شوند.

3. درمان های سرطان که میتوانند باعث کم شنوایی شوند: به خصوص آنکه در بیشتر سرطان ها از داروهای شیمی درمانی استفاده میشود و داروهای شیمی‌درمانی بخاطر عوارضشان و آسیب به عصب شنوایی، باعث کم شنوایی می‌شوند. از دیگر درمان ها رادیوتراپی است که در ناحیه سر و گردن می‌تواند روی سیستم شنوایی اثر گذاشته و منجر به تجمع مایع پشت پرده گوش شود و البته گاهی حتی ترکیبی از هر دوی این درمان ها لازم است.

شیمی درمانی (chemotherapy)

شیمی درمانی یک درمان قوی و موثر برای بسیاری از بیماران سرطانیست و اغلب در رویکردهای درمانی سرطان سینه، ریه و انواع مختلف سرطان های دوران کودکی گنجانده میشود اما داروهای شیمی درمانی بخصوص با دوزهای بالا برای درمان سرطان در ایجاد کم شنوایی (بخاطر آسیب به سلول های مویی در گوش داخلی) مقصر هستند! در واقع بسیاری از رژیم های درمانی سرطان، داروهای شیمیایی اتوتوکسیک را ترکیب میکنند و در نتیجه منجر به کم شنوایی، سرگیجه، عدم تعادل و وزوز گوش (تینیتوس) میشوند که اغلب اولین علامت همان وزوز گوش میباشد، درست است که آسیب بدلیل تجمعی بودن، پیشرفت کندی دارد ولی حتما در چنین مواردی متخصص شنوایی شناس خود را مطلع کنید چراکه اقدام سریع، شانس درمان را افزایش میدهد. داروهایی که در پروسه درمان سرطان میتوانند منجر به آسیب به سلول های مویی گوش داخلی و کم شنوایی حسی عصبی متقارن دو طرفه و اغلب دائمی شوند عبارتند از:

• برخی آنتی بیوتیک های آمینوگلیکوزید مانند اریترومایسین، نئومایسین، جنتامایسین و استرپتومایسین، که اغلب برای درمان عفونت استفاده میشود.

• همچنین هنگامیکه داروهای دیورتیک حلقوی توام با شیمی درمانی پلاتین یا آنتی بیوتیک های آمینوگلیکوزید تجویز میشوند، بدلیل تغییر در تعادل مایعات، یون های گوش داخلی و در نتیجه تورم بافت و مشکلات انتقال سیگنال های عصبی، معمولا منجر به کم شنوایی موقتی و گاهی دائمی میشوند.

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) برای درد، از جمله ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم (Aleve)

• داروهای مورد استفاده برای تنظیم فشار خون مانند متوپرولول (Lopressor)

• برخی از داروهای ضد تهوع از جمله پرومتازین (فنرگان)

 

• همچنین درمان مبتنی بر پلاتین، شامل سیس پلاتین (Cisplatin)، کربوپلاتین (Carboplatin)، اگزالی پلاتین (Oxaliplatin) یا ترکیبی از آنها، برای درمان حدود ۱۰ - ۲۰ درصد سرطان ها استفاده میشود و متأسفانه طبق تحقیقات یکی از مهمترین عوارض جانبی شان بدلیل جذب سریع توسط گوش داخلی، تجمع آن و همچنین آسیب به غلاف میلین که از عصب شنوایی محافظت میکند، غشای بازیلار و انتهای ریز اعصاب داخل گوش، کم شنوایی حسی عصبی دائمی اغلب دوگوشی و متقارن، وزوز گوش و اتوتوکسیسیتی (سمیت گوش داخلی) است (کم شنوایی در 40-80 درصد بزرگسالان و حداقل 50 درصد کودکان تحت درمان رخ میدهد، که کودکان کمتر از 5 سال، 21 برابر بیشتر در خطر کم شنوایی متوسط تا شدید هستند).

 

• در واقع از لحاظ تخصصی در نتیجه این نوع درمان ممکن است آستانه های شنوایی حاصل از ادیومتری با درصد درک و تشخیص گفتار افراد، همخوانی نداشته باشد و معمولا آستانه های شنوایی بهتر از درصد درک گفتار باشند لذا تست ABR نیز ممکن است تناسبی با ادیومتری این افراد نداشته باشد. از عواملی که ریسک کم شنوایی را در این گونه موارد افزایش میدهند علاوه بر کم شنوایی قبلی، میتوان وزن کم هنگام تولد، درمان قبلی با آمینوگلیکوزیدها، مننژیت و اختلالات کلیوی را نام برد.

 

• پس لطفا چکاپ شنوایی را جدی بگیرید و پس از پایان دوره های درمانی سرطان مخصوصا در کودکان، حتماً شنوایی خود را ارزیابی و بسته به نوع درمان و میزان دوز مصرفی، سالانه آن را تکرار و به توصیه های متخصص شنوایی شناس / ادیولوژیست عمل کنید.

 

و در آخر...

• طبق یافته های محققان بیشترین میزان تجمع سیس پلاتین در قسمتی از گوش داخلی به نام استریاوسکولاریس (stria vascularis) است که به حفظ بار الکتریکی مثبت در آندولنف گوش داخلی کمک میکند و اگر در حین درمان سرطان از ورود سیس پلاتین به استریاوسکولاریس جلوگیری شود، ممکن است بتوانیم از بیماران سرطانی در برابر کم شنوایی ناشی از سیس پلاتین حفاظت کنیم.

 

• همچنین در تحقیقی که در آمریکا انجام شده، تاثیر متقابل شیمی درمانی مبتنی بر سیس پلاتین با مصرف کافئین (کافئین موجود در قهوه و انواع نوشیدنی های انرژی زا و گازدار) را در یک مدل موش صحرایی آزمایش کردند و دریافتند که استفاده از کافئین در پروسه درمانی سیس پلاتین با افزایش التهاب گوش داخلی، آسیب به سلول های مویی حلزون و مهار گیرنده های آدنوزین در سلول های حلزون گوش داخلی، باعث تشدید کم شنوایی ناشی از سیس پلاتین میشود و لازم است بیماران سرطانی که تحت شیمی درمانی سیس پلاتین هستند در برابر استفاده از کافئین محتاط باشند. در واقع اجتناب از مصرف کافئین در طی شیمی درمانی مبتنی بر سیس پلاتین، هرچند وقوع کم شنوایی را متوقف یا معکوس نمیکند، اما حداقل منجر به بدتر شدن و تسریع روند کار هم نمی شود!

 

Radiation Therapy (رادیوتراپی)

پرتودرمانی در واقع مبتنی بر آسیب رساندن به سلول های سرطانیست ولی میتواند به سلول ها و بافت های سالم در آن ناحیه هم آسیب برساند. به همین دلیل پرتودرمانی و تابش مواد رادیواکتیو، بویژه هنگامی که اشعه به سر، گوش، مغز (مخصوصا ساقه مغز)، بینی، سینوس ها و گلو یا ناحیه میانی صورت پشت استخوان های گونه اعمال میشود، میتواند منجر به التهاب گوش خارجی، گوش میانی، گوش داخلی، تجمع جرم / وکس در گوش خارجی، تجمع مایع در پشت پرده گوش و سفت شدن استخوانچه های گوش میانی شود که در نهایت کم شنوایی انتقالی را خواهیم داشت. همچنین تابش اشعه میتواند به سلول های مویی گوش داخلی آسیب بزند و بعنوان پیامد تاخیری درمان ضد سرطان باعث کم شنوایی حسی عصبی (SNHL) شود. بسته به ناحیه تحت درمان، آسیب ناشی از تابش اشعه، ممکن است بر روی یک یا هر دو گوش تأثیر گذارد.

اما گزینه های درمانی

اگر در نتیجه درمانتان، متوجه علایمی مانند وزوز گوش، درد و ناراحتی گوش و مخصوصا کم شنوایی شدید، اصلا احساس درماندگی و دلسردی نکنید چراکه چندین گزینه درمانی وجود دارد و از همه مهمتر ما در کلینیک فوق تخصصی شنوایی و سمعک پرشیاتون با مجرب ترین متخصصین، مرحله به مرحله در کنار شما هستیم و نهایت سعی خود را میکنیم تا شما را شاد و راضی نگهداریم.

 

• راهکارهای درمانی زیادی وجود دارد که میتوانند بسته به نوع مشکل فرد، بهترین کمک و خدمات را برای به حداکثر رساندن توانایی فرد جهت برقراری ارتباط، انجام فعالیت های روزمره و... ارائه نمایند. اگر دچار وزوز گوش هستید، سعی کنید از مصرف کافئین، الکل و استعمال دخانیات اجتناب کنید، که همه آنها می توانند وزوز گوش را بدتر کنند. همچنین مهم است که هیدراته بمانید (آب و مایعات کافی بنوشید)، استراحت و آرامش زیادی داشته باشید، خستگی و استرس میتواند تینیتوس را بسیار بدتر کند. گزینه های درمانی وزوز گوش شامل Tinnitus Retraining Therapy (TRT) ، تجویز سمعک، مشاوره و درمان دارویی هستند.

 

• همچنین در اثر پروسه شیمی درمانی ممکن است کم شنوایی حسی عصبی ناگهانی رخ دهد و نیاز به تزریق استروئید به داخل گوش باشد تا از کم شنوایی بیشتر جلوگیری و یا حتی باعث بهبودی نسبی و برگشت حس شنوایی شود.

 

• اما برای کسانی که دچار کم شنوایی متوسط تا شدید شده اند (با علایمی مانند به سختی شنیدن صداهای پس زمینه، نیاز به توجه و دقت زیاد جهت تشخیص گفتار، ایجاد اختلال در در توانایی برقراری ارتباط و انجام فعالیتهای روزمره و ...) تجویز سمعک یک گزینه عالی و منحصر بفرد است. مخصوصا سمعک های هوشمند و فراهوشمند امروزی که با تکنولوژی فوق العاده بالا و خاصشان هر نوع کاربر سختگیر و حساسی را راضی میکنند و لذت دوباره شنیدن این دنیای رنگارنگ را به شما هدیه میدهند! ولی برای آسیب های شدید تا عمیق گوش داخلی، بسته به بررسی شرایط خاص فرد و کاندیداتوری، جراحی کاشت حلزون (cochlear implant) پیشنهاد میشود.