همه چیز در مورد کم شنوایی حسی‌عصبی ناگهانی

 

 

"صبح یک روز معمولی که از خواب بیدار ‌شدم، در یکی از گوش هایم احساس گرفتگی و سنگینی عجیبی داشتم. ابتدا آن را جدی نگرفتم، با خودم گفتم مشکل خاصی نیست و به مرور بهتر میشود ولی چند روزی که گذشت، حس ‌کردم وضوح صداهایی که می‌شنوم کمتر شده و گاهی بم تر می‌شود، شفافیت قبل را ندارد و صدای زنگی آزاردهنده هم به آن اضافه شده است، این وضعیت با کم شنوایی و وزوز گوش همراه شد و در عرض 3 روز به از دست رفتن کامل شنوایی یکی از گوش‌هایم منتهی شد..."

این یکی از تلخ‌ترین تجربه‌هایی است که می‌تواند به طور ناخودآگاه و بدون هیچ زمینه قبلی پیش بیاید، در این گونه موارد شاید تصور کنید با یک مشکل ساده گوش روبه‌رو هستید که خود به خود برطرف می‌شود، اما این بار قضیه فرق می‌کند و مشکل جدی‌تر از این حرف‌هاست. پزشکان معتقدند گاهی ممکن است گوش انسان هم سکته کند که اگر به ‌موقع به دادش نرسید، شنوایی را تا حد زیادی تحت تأثیر قرار می‌دهد و حتی می‌تواند بیمار را تا مرز ناشنوایی پیش ببرد. سکته گوش اصطلاحی است که چندان برای ما آشنا نیست ولی بنابر اعلام متخصصان، هر سال، از هر ۵۰۰۰ نفر، یک تا شش نفر به این بیماری گرفتار می‌شوند! اما تعداد واقعی آن در هر سال می تواند بسیار بیشتر باشد، چرا که اغلب تشخیص داده نمی شوند.

کم شنوایی حسی‌عصبی ناگهانی Sudden Sensory Neural Hearing Loss) SSNHL) که به عنوان کری ناگهانی یا سکته گوش هم شناخته می‌شود، یک وضعیت پزشکی اورژانسی است که فرد به طور ناگهانی و در مدت زمان بسیار کوتاهی شنوایی خود را از دست می‌دهد، در واقع شدت شنوایی فرد در بازه زمانی کمتر از سه روز، ۳۰ دسی‌بل در بیش از دو فرکانس کاهش میابد.

• تقریباً از هر 10 بیمار مبتلا به سکته گوش، در 9 نفر فقط یک گوش درگیر میشود.
• این عارضه زنان و مردان را به یک اندازه در معرض ابتلا قرار میدهد و در هر سنی میتواند رخ دهد ولی بیشتر در جوانان و دوران میانسالی(رنج سنی 30 تا 60) مشاهده می‌شود.
• حدود 50 درصد از مبتلایان به کم شنوایی ناگهانی یک‌طرفه در صورت درمان سریع و زودهنگام، در طی یک تا دو هفته بهبود می‌یابند اما طول درمان در هر فرد متفاوت است و میزان کم شنوایی نیز می تواند در آن دخیل باشد. حدود 15 درصد از مبتلایان دچار کم شنوایی می‌شوند که به‌تدریج و با گذشت زمان بدتر می‌شود ولی در یک چهارم بیماران، درمان موثر واقع نمی‌شود و کم شنوایی تا آخر عمر باقی می‌ماند. اما پیشرفت‌های فناوری مورد استفاده در سمعک و کاشت حلزون می‌تواند به بهبود ارتباطات افراد کم شنوا کمک کند. البته در موارد اندکی هم این مشکل بدون مراجعه فرد به متخصص درمان شده و فرد هیچ اقدام پزشکی انجام نداده اما باید دانست که این کار میتواند بسیار پر ریسک بوده و عواقب جبران ناپذیری داشته باشد، از این رو مراجعه به متخصص گوش، حلق و بینی بدون هیچ گونه اتلاف وقتی ضروری میباشد.

 

علایم کم شنوایی حسی عصبی ناگهانی

ممکن است صبح بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب یا در برخی موارد هنگام استفاده از هدفون یا قرار دادن گوشی تلفن روی گوش آسیب‌دیده متوجه کم شنوایی شوید. البته ممکن است این اتفاق در برخی افراد ناگهانی نباشد و طی چند روز ایجاد شود (مثلا در موارد تروما روند تدریجی و اغلب 3 روز طول میکشد). در برخی دیگر این اتفاق با شنیدن یک صدای بلند و ناهنجار در گوش اتفاق می افتد و بلافاصله بعد از آن شنوایی فرد مختل میشود یعنی درست قبل از اینکه شنوایی خود را از دست بدهند، متوجه صدایی مانند ترکیدن"پاپ" می شوند.

• اصلی ترین نشانه کم شنوایی ناگهانی، وزوز گوش و عدم امکان شنوایی مانند قبل است. همچنین ممکن است احساس پری، فشار و سنگینی گوش، سرگیجه و اختلال تعادل، احساس بی قراری درونی و بالا بودن ضربان قلب و احساس منگی نیز در آغاز بیماری مشاهده شود ولی همیشه این علایم نشانه سکته گوش نیستند! گاهی فرد در سلامت کامل بوده و به طور اتفاقی شنوایی‌اش کاهش می‌یابد.

علایم دیگر عبارتند از:

• درک این موضوع که صداها نسبت به قبل ضعیف تر شده و مکالمات واضح به نظر نمی‌رسد.
• تشخیص این موضوع که صدا از کدام سمت به گوش میرسد مشکل و غیر ممکن میباشد .
• در گفتگوهای گروهی مشکل دارید و قدرت تشخیص صداهای مختلف را ندارید.
• مکالمات اطراف غیر قابل فهم، و شنیدن صداهای بک گراند سخت میباشد .
• ناتوانایی در شنیدن، هنگام وجود صدای زیاد در پس‌زمینه
• مشکل در شنیدن صداهای زیر (فرکانس‌های بالا)

علل وقوع کم شنوایی حسی عصبی ناگهانی

هر ساله حدود 4000 مورد کم شنوایی ناگهانی در ایالات متحده تشخیص داده می‌شود. محققان در حال تلاش در خصوص درک علت این مشکل هستند اما تنها توانسته اند دلیل این معضل را در میان 10 تا 15 درصد از بیماران پیدا کنند و همچنان دلایل اصلی سکته گوش نامعلوم است و در بسیاری از موارد علت خاصی را نمی توان برای این بیماری مشخص نمود که به آن کاهش شنوایی ناگهانی حسی عصبی با علت ناشناخته می گویند ولی بطور کلی علل زیر می توانند باعث این نوع کم شنوایی شوند:

 فرضیه ای مطرح است که این مکانیسم، مانند سکته قلبی یا مغزی است و خون‌رسانی به دلایل نامشخصی مختل شده و اکسیژن به بافت نمی‌رسد، در نتیجه بافت نابود شده و عملکرد خود را از دست می‌دهد. در این بیماری به گوش داخلی یا مسیرهای عصبی بین گوش و مغز آسیب وارد شده و سلول‌های مویی داخل حلزون گوش، به سبب کمبود اکسیژن تخریب می‌شوند.

 در دنیای امروز، افراد یک جامعه تحت تنش ها و استرس های فراوانی قرار می گیرند. تاثیر منفی استرس بر شنوایی اثبات شده است. یکی از علل نادر کم شنوایی ناگهانی، استرس‌های مزمن هستند که با تولید بیش از حد آدرنالین نقش زیادی در کاهش یا قطع کامل جریان خون به حلزون و گوش داخلی دارند و این امر ممکن است به مرور زمان باعث کم شنوایی ناگهانی شود.

 قرار گرفتن در معرض داروهای اتوتوکسیک، مانند آنتی‌بیوتیک‌های خاصی بویژه گروه آمینوگلیکوزیدها (مثل جنتامایسین، استرپتومایسین ‌و نئومایسین)، آسپیرین، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی(مثل ایبوپروفن و ناپروکسن)، داروهای ضدافسردگی و برخی داروهای شیمی‌درمانی، یا داروهای خاصی که قادر به درمان سرطان یا عفونت های شدید می باشند در برخی موارد و در صورت مصرف خودسرانه می‌توانند منجر به کم شنوایی ناگهانی شوند. در واقع کسی که این داروها را مصرف می‌کند باید با مراجعه 6ماهه (یا حداکثر سالیانه) به کلینیک‌های شنوایی، تحت ارزیابی دوره‌ای شنوایی توسط ادیولوژیست‌ قرار گیرد. همچنین مواردی گزارش شده است که سوءمصرف مواد مخدر و مواد صنعتی همچون هروئین، بنزودیازپین، الکل و کراک موجب کم شنوایی ناگهانی نیز می‌شود.

 پیرگوشی! کهولت سن یکی از فاکتورهایی میباشد که میتواند ابتلا به سکته گوش را افزایش دهد لذا در افرادی که سن بالایی دارند درمان آن به مراتب مشکل تر و مدت زمان این درمان به احتمال زیاد بیشتر خواهد بود .

 انواع بیماری های عفونی مزمن، عفونت های قارچی، بیماری هایی همچون سیفلیس، مننژیت باکتریایی، ایدز، سارکوئیدوز، بیماری لایم(بیماری عفونی که اغلب از طریق نیش کنه منتقل می‌شود)، زهر نیش مار و...

بیماری های خود ایمنی گوش داخلی (AIED) مانند سندرم کوگان که با کاهش شنوایی پیش‌رونده و سرگیجه همراه است

 عوامل ویروسی مانند اوریون(شایع‌ترین ویروسی که موجب کم شنوایی ناگهانی می‌شود) و ویروس هرپس(تب خال)
 رشد غیر طبیعی بافت یا تومورها در محل اعصاب گوش مانند آکوستیک نوروما، مننژیوما و ...
 ناهنجاری ها و اختلالات گوش داخلی، مانند بیماری منیر
 اختلالات عصبی مانند بیماری مولتیپل اسکلروز (MS)
 اختلالات متابولیکی، موارد نئوپلاسمی و هورمونی
 صدمه یا ضربه شدید به گوش
 ضربه صوتی تحت تاثیر موج انفجار و شکسته شدن دیوار صوتی یا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض سر و صدای بلند

کم شنوایی ناگهانی مادرزادی
نوزادان نیز ممکن است با کم شنوایی ناگهانی متولد شوند، که علل آن عبارتند از:
• عفونت‌های مختلفی که از مادر به کودک منتقل می‌شود، مانند سرخچه، سیفلیس، هرپس و...
• وجود انگل Toxoplasma gondii که از طریق رحم به نوزاد منتقل میشود
• عوامل ژنتیکی یا ارثی
• وزن کم نوزاد هنگام تولد

در صورت مشاهده موارد زیر نسبت به کاهش شنوایی ناگهانی کودک خود مشکوک شده و باید اقدام به انجام آزمایشات متعدد در این زمینه شود:
• اگر کودک بطور مداوم متوجه زبان گفتاری اطرافیان نمی شود .
• اگر کودک تلاشی برای استفاده از کلمات در گفتار خود نمی کند .
• اگر صداهای ناگهانی و بلند در کودک عکس العمل خاصی ایجاد نمی کند و یا به میزانی که انتظار دارید به صداها پاسخ نمی دهد .
• اگر کودک به طور مداوم دچار عفونت گوش می شود.
• اگر کودک نسبت به حفظ تعادل خود مشکل دارد .

تشخیص کم شنوایی حسی عصبی ناگهانی

زمان طلایی برای درمان کم شنوایی ناگهانی فقط در ۷۲ ساعت اول شروع علایم است و به این دلیل اهمیت دارد که هر چه بیمار زودتر تحت درمان قرار گیرد، احتمال بهبود و برگشت کم شنوایی او افزایش می‌یابد اما با از دست رفتن زمان و دیرتر مراجعه کردن، شانس درمان کمتر میشود. این عارضه نیازی به عمل جراحی ندارد اما درمان دارویی بویژه در همان ساعات اول تا حد زیادی می‌تواند افت شنوایی را بهبود بخشد.

برای تشخیص کم شنوایی ناگهانی، ابتدا پزشک متخصص از شما تاریخچه‌گیری کرده و گوش شما را معاینه می‌کند. حتماً درباره سایر بیماری‌هایی که ممکن است داشته باشید و داروهایی که مصرف می‌کنید، وی را در جریان بگذارید. پس از آن شما را جهت انجام تست های شنوایی به ادیولوژیست ارجاع میدهد. تست های شنوایی‌سنجی شامل تمپانومتری، رفلکس اکوستیک، ادیومتری و تست های گفتاری که در مجموع وضعیت شنوایی(نوع و میزان کم شنوایی) را بسیار دقیق بررسی کرده و به تشخیص قطعی کمک میکنند.

پزشک همچنین ممکن است انجام اسکن MRI برای بررسی هرگونه ناهنجاری در گوش مانند تومور یا کیست، آزمایش خون و تست های تعادل را هم توصیه کند. اسکن MRI تصاویر مفصلی از مغز و گوش داخلی شما است، که ممکن است به پزشک در تشخیص علت اصلی کم شنوایی ناگهانی کمک کند.

درمان کم شنوایی حسی عصبی ناگهانی

اکثر درمان‌های کم شنوایی ناگهانی بصورت پزشکی و اورژانسی بوده و اکثرا خوشبختانه با موفقیت زیادی همراهند، البته به شرطی که فرد بدون معطلی و فوت وقت، بلافاصله به متخصص گوش حلق و بینی مراجعه نماید تا با ارجاع به شنوایی شناس بررسی های شنوایی سنجی انجام و درمان شروع شود. در واقع زمان مراجعه بیمار، تشخیص بیماری و همچنین شروع درمان بسیار اهمیت دارد، طوری که تاخیر در شروع درمان بعد از بیست تا سی روز احتمال پاسخ دهی به درمان را به شدت می کاهد و در مواردی که فرد برای این عارضه دیر اقدام ‌کند یا در مواردی که درمان موثر نشود، ممکن است فرد برای همیشه کم شنوا یا ناشنوا باقی بماند. هر چقدر فاصله شروع درمان از زمانی که کم شنوایی اتفاق افتاده، زیاد باشد، شانس موفق بودن درمان کاهش پیدا می کند.

درمان کم شنوایی ناگهانی حسی عصبی بر اساس علت بوجود آورنده آن است. در مورد کم شنوایی ناگهانی حسی عصبی با علت ناشناخته رایج ترین و موثرترین درمان استروئید ها (کورتون) با دوز بالا (بصورت خوراکی و معمولا به مدت 10 روز) و تحت نظر متخصص میباشد که معمولا با کاهش تورم و التهاب موثر واقع میشوند.

در گذشته استروئید به شکل قرص مصرف می شد تا اینکه در سال ۲۰۱۱، یک آزمایش بالینی نشان داد که تزریق استروئید (از طریق پرده گوش) به اندازه مصرف خوراکی آن موثر است. بعد از آن، پزشکان شروع به تجویز تزریق مستقیم استروئید در گوش میانی کردند. از این طریق دارو وارد گوش داخلی می شود. تزریق گزینه خوبی برای افرادی است که نمی توانند استروئید را بصورت خوراکی یا سیستمیک دریافت کنند و یا می خواهند از اثرات جانبی آن اجتناب کنند، مانند افرادی که دیابت یا فشار خون کنترل نشده دارند. در این افراد با خوردن کورتون دیابت آن ها بسیار تشدید و قند آن ها بشدت از کنترل خارج می شود و اگر فشار خون کنترل نشده داشته باشند، می تواند وضعیت را بحرانی کند، همچنین افرادی که سابقه بیماری زخم معده دارند نمی توانند از درمان خوراکی استروئید استفاده کنند.

پزشک در طول درمان، به دلیل عوارض استروئیدها، وضعیت بیمار را به‌دقت مورد بررسی قرار می‌دهد و در صورتی که بر اساس شنوایی سنجی بهبودی مشاهده شود، درمان تا مدتی ادامه پیدا کرده و آهسته‌آهسته آن را قطع می‌کند. در مواردی که درمان‌های دارویی مؤثر نباشند، پزشک در آخرین مرحله، اقدام به تزریق کورتون در داخل گوش می‌کند که این درمان هم تا حدودی می‌تواند مؤثر باشد، اما تجویز کورتون خوراکی مهم‌ترین بخش درمان بشمار می‌رود.

درمان های دیگری نیز مانند داروهای ضد ویروس توصیه شده اند که تاثیر اغلب آنها اثبات نگردیده است. اگر پزشک دلیل اصلی را پیدا کند، ممکن است درمان اضافی مورد نیاز باشد. مثلا اگر مشکل، ناشی از عفونت باشد، ممکن است آنتی بیوتیک تجویز شود. یا اگر مشکل خود ایمنی باعث می شود که سیستم ایمنی به گوش داخلی حمله کند، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی تجویز میشود. این امر بویژه در افرادی که بیماری‌های سیستم ایمنی مانند سندرم کوگان (Cogan) دارند، مفید میباشد.

معمولاً شنوایی یک ‌سوم بیماران چند روز بعد از شروع درمان به طور کامل به حالت طبیعی برمی‌گردد. کم شنوایی در یک سوم دیگر از بیماران به مرور بهبود می‌یابد، اما مانند قبل نمی‌شود. در این میان، یک سوم باقیمانده بیماران هرگز بهبود نمی‌یابند و کم شنوایی در آنها تداوم دارد. چنانچه کم شنوایی با سرگیجه و کم شنوایی شدید همراه باشد، احتمال بهبودی بیمار تا حد زیادی کاهش می‌یابد. معمولاً در بیمارانی که طی چند روز به درمان پاسخ می‌دهند، احتمال بهبودی بالاتر است.

• اگر کم شنوایی شما شدید باشد و به درمان پاسخ ندهد یا کم شنوایی ناگهانی، هر دو گوش را درگیر کرده باشد، با ارجاع به شنوایی شناس(ادیولوژیست) به احتمال زیاد سمعک تجویز میشود و حتی در بعضی موارد کاشت حلزون توصیه می شود .

 

چه عواملی پیش آگهی بهبود شنوایی را بدتر می کنند؟

• شدت کم شنوایی، هرچه میزان افت شنوایی بیشتر باشد امکان بهبود کامل آن کمتر می شود.
• افت بیشتر شنوایی در فرکانس های زیر نسبت به فرکانس های بم
• همراهی سرگیجه با کم شنوایی
• کودکان و بزرگسالان بالای 40 سال
• کاهش قدرت تشخیص کلمات در تست گفتاری
• تاخیر در شروع درمان